Op donderdag 23 oktober jl. publiceerde de Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek-, Archief- en Documentatiewezen (VVBAD) op haar website een “Memorandum aan de politieke partijen en regering”. Met dit memorandum vraagt de vereniging naar aanleiding van de Vlaamse verkiezingen in 2009 “aan de Vlaamse politieke partijen en mandatarissen dat zij in de komende regeerperiode rekening houden met de uitdagingen en de mogelijkheden van de Vlaamse bibliotheek-, archief- en documentatiesector”.
De tekst van het memorandum behandelt inderdaad verschillende uitdagingen en mogelijkheden die ons als BDI– of IDM-professionals aanbelangen. Zonder de tekst van de VVBAD tekort te willen doen, licht ik er twee aspecten uit die me beroepshalve en persoonlijk aanspreken. In deze eerste aflevering heb ik het over de…
Vlaamse centrale catalogus
Met betrekking tot de openbare bibliotheken stelt de VVBAD dat “de nieuwe Vlaamse Centrale Catalogus, ‘Open Vlacc’ en de ontwikkeling van provinciale bibliotheeksystemen” een pluspunt zijn voor de sector, maar dat er nog steeds nood is “aan een zoekmachine die de provinciale bibliotheeksystemen overstijgt”. Er zou één centrale portal moeten komen voor de catalogi van provinciale en lokale bibliotheken en deze portal moet “uitgroeien tot een volwaardige digitale bibliotheek die de gebruiker toegang biedt tot kwaliteitsvolle informatie”. De VVBAD vindt dit “bij uitstek een taak voor de opvolger van het Vlaams Centrum voor Openbare Bibliotheken (VCOB)” dat belast is met de uitbouw van de digitale bibliotheek.
Zoeken.Bibliotheek.be, het front-end van Open Vlacc, is functioneel en technisch een huzarenstukje dat wereldwijd mag worden gezien. Een pluim op de hoed van het VCOB dat de afgelopen jaren al zijn knowhow heeft ingezet op de ontwikkeling van een sterk product voor een sterk merk. Edoch, vanuit een cultuurpolitieke visie stelt de Vlaamse centrale catalogus helemaal niks voor. Immers: hij is niet centraal en hij is geen catalogus. Hij is alleen maar Vlaams.
De VVBAD schroomt te zeggen – en dus zal ik het in haar plaats doen – dat we deze halfslachtige situatie te danken hebben aan het halfslachtige beleid van een halfzachte Vlaamse minister van Cultuur. Hij was het immers die in mei 2005 de stekker uit Vlacc II (de uiteindelijk nooit gerealiseerde opvolger van Vlacc I en voorloper van de huidige Open Vlacc) trok en daarmee de doodsteek gaf aan wat dé centrale catalogus van alle Vlaamse openbare bibliotheken had kunnen worden. Vlacc I was gegroeid uit vijf grote Vlaamse en één Brusselse openbare bibliotheek en met Vlacc II beoogde men een uitbreiding naar heel Vlaanderen.
Toegegeven, Vlacc II kende heel wat technische problemen die het project uiteindelijk niet langer levensvatbaar maakten, maar dat hoefde nog geen reden te zijn om de idee van een centrale catalogus finaal overboord te gooien. Dat laatste deed de minister echter wel toen hij niet langer de ontwikkeling van zo’n catalogus vooropstelde, maar besliste dat het een bibliografisch achtergrondbestand moest worden.
De minister ging door de knieën voor het opportunisme van de Vlaamse provincies die vaststelden dat hun zesarmige monster Hexaplus als alternatief voor Vlacc II niet ontvankelijk was (het Brusselse gewest werd overigens – als “zesde” wiel aan de wagen – slechts ternauwernood geconsulteerd toen de provincies het concept al hadden beklonken). Hexaplus werd afgewezen door het VCOB, door de partner-bibliotheken van Vlacc I en door de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG). Daarop namen de provincies het standpunt in dat “het nieuwe project [de toekomstige Open Vlacc dus] helder, beperkend en limitatief afgebakend [moet] worden (i.e. enkel de realisatie van een bibliografisch achtergrondbestand).”
De VVBAD heeft dus gelijk: er zijn lokale catalogi en er zijn provinciale catalogi, maar een portal die deze (via federated search) verenigt en integraal doorzoekbaar maakt, is er vooralsnog niet. Samen met de VVBAD hoop ik dat de nieuwe Vlaamse regering na de verkiezingen van 7 juni 2009 voldoende lef zal hebben om de opvolger van het huidige VCOB de mogelijkheid te geven een Vlaamse centrale catalogus in de ware betekenis van het woord te realiseren binnen het concept van de Digitale Bibliotheek Vlaanderen.