In de Agenda bij Brussel Deze Week kon u het al lezen: “De meeste Belgen vieren met Pasen allang niet meer de verrijzenis van Christus. Tegenwoordig betekent Pasen vooral twee weken vakantie en massa’s chocolade, in de vorm van eitjes, paashazen, klokken en broedende kippen.” Daarom is het op het einde van de Goede Week en aan de vooravond van Pasen goed om even stil te staan bij de betekenis van dit van oorsprong heidense feest. De monotheïstische godsdiensten hebben tijdens hun ontstaansgeschiedenis een aantal van dergelijke heidense feesten geassimileerd. Geaccapareerd, zullen sommigen zeggen.
In heel wat voorchristelijke culturen en religies werd na de lange winter het ontwaken van de lente gevierd. Dergelijke lentefeesten vonden vaak plaats ter ere van een godin van het leven en de vruchtbaarheid. In de Germaanse streken werden vuren ontstoken om de demonen van de winter te verjagen. Ook onze paashaas en de paaseieren vinden hun oorsprong in deze voorchristelijke traditie.
Het is opvallend dat de drie “godsdiensten van het boek” het begrip “pasen” kennen. De jood spreekt van “Pesach” (de viering van de Exodus, de uittocht uit Egypte), de christen noemt het “Pascha” (de viering van de opstanding van Christus) en de moslim heeft het over “Id ul-Adha” (het offerfeest, slachtfeest of “grote feest”, zeventig dagen na het einde van de vastenmaand ramadan).
De christen viert met Pasen de opstanding van Christus, bij leven Jezus van Nazareth. Voor hem is deze wederopstanding het meest essentiële onderdeel van zijn geloofsbelijdenis. Het feest van de verrijzenis is het hoogtepunt van de zogenaamde Goede Week, de dagen die aan de paaszondag vooraf gaan: palmzondag (zondag voor Pasen, intocht van Jezus in Jeruzalem), Witte Donderdag (Laatste Avondmaal, instelling van de eucharistie), Goede Vrijdag (sterven van Jezus, het bidden van de kruisweg), Stille Zaterdag of paaszaterdag (zaterdag voor Pasen, rustdag tussen de dood en de opstanding van Jezus).
Bij het schrijven (en lezen) van dit stukje hoort een streepje muziek. Ik had de Matthäuspassion (BWV 244) of de Johannespassion (BWV 245) van Johann Sebastian Bach, of de Kindertotenlieder van Gustav Mahler kunnen kiezen, maar de schikgodinnen wierpen mij gisteren Terezín – Theresienstadt in de schoot. Deze cd van Deutsche Grammophon en Anne Sofie von Otter bevat een aantal liederen en stukken van musici die in de Tweede Wereldoorlog tijdens hun verblijf in het concentratiekamp van Theresienstadt (Terezín) de muziek gebruikten om in de onmenselijke omstandigheden hun waardigheid te bewaren en zich zo moreel tegen hun nazibeulen te verzetten. Ik werd bijzonder betroffen door een tango van Adolf Strauss: “Ich hab Tag und Nacht nur an dich gedacht; und es singt in mir das Lied: Ich weiß bestimmt, ich werd dich wiedersehn!”
[audio:ich_weiss_bestimmt.mp3]Vandaag is het Stille Zaterdag. Een tijd van bezinning. Hugo Claus legde voorbije woensdag, midden in de Goede Week, vrijwillig de pen neer. Aan het lijden en de dood (ook als het een zelfgekozen “goede dood” is) kunnen wij niet ontsnappen. Maar wat is het alternatief? Niet te leven? Het is zoals bij de heilige Antonius van Padua die vaststelde dat de kerken leegliepen en besloot om dan maar voor de vissen te gaan prediken: “Soms is het beter iets moois te verliezen, dan het nooit te hebben gehad.”
Morgen is het Pasen. De tijd van de wederopstanding en het weerzien. Ook voor wie niet in een leven na de dood gelooft, is het misschien goed om even stil te staan bij de herinnering aan de dierbaren die ons in de dood zijn voorgegaan. “Dood ben ik pas als jij mij bent vergeten”, zong Bram Vermeulen. We kunnen niet verhinderen dat onze geliefden lichamelijk doodgaan, maar we kunnen wel beletten dat ze uit onze herinnering verdwijnen. Zich iemand herinneren is een manier om te zeggen “Wij zien elkander weer”. En deze hoop op een weerzien is waar het bij Pasen allemaal om draait. Ik wens u een zalig paasfeest.
Een toegift voor wie Pasen in Brussel wil vieren:
- za 22.03 – 20.30 uur – CC Etterbeek
Espace Senghor, Waversesteenweg 366
Concert Ensemble Mezrab (Norouz, Iraans lente- en nieuwjaarsfeest), 10/12 euro - za 22.03 – 21.00 uur – Sint-Michiels- en Goedelekathedraal
Paaswake (nl-fr) voorgegaan door monseigneur Jozef De Kesel - zo 23.03 – 10.00 uur – Sint-Michiels- en Goedelekathedraal
Meertalige eucharistieviering voorgegaan door Godfried kardinaal Danneels