In Snelnieuws 31 (18 september 2008) van het Vlaams Centrum voor Openbare Bibliotheken (VCOB) konden we het al lezen: Bibliotheek.be is dit jaar niet fysiek aanwezig op de Boekenbeurs voor Vlaanderen.
“Een stand op de Boekenbeurs vergt heel veel energie en middelen” schrijft het VCOB. Ja, dat is waar. Als je een stand wilt die een beetje een blikvanger is, die mooi en aanlokkelijk oogt, dan kost dat geld. Als je er bovendien geen lege doos van wilt maken, maar een plek waar mensen terecht kunnen voor informatie over de bibliotheek, of met een zoekvraag, of gewoon voor een rustig moment in het woelige beursgebeuren, dan moet je op zo’n stand ook medewerkers voorzien.
Een plek waar het aangenaam vertoeven is, waar je zelf iets kunt opzoeken, of waar je met een zoekvraag terecht kunt bij deskundig personeel, een plek waar je even tot rust kunt komen na de drukte van de dag en waar je vrienden en bekenden kunt ontmoeten… Is dat niet precies de bibliotheek ten voeten uit? En wat kan dit concept beter belichamen dan een stand van de bibliotheken op de Boekenbeurs?
Er is de voorbije twee jaar veel tijd en geld besteed aan een imagocampagne voor de openbare bibliotheek in Vlaanderen. De bibliotheek is een sterk merk, zegt men. Wel: sterke merken zijn fysiek aanwezig. Je ziet ze overal, ze bepalen het straatbeeld. De hele campagne “de Bib het leven van A tot Z” moedigt de bibliotheken aan om hun zichtbaarheid te vergroten, er werd een huisstijlgids ontwikkeld met do’s en don’t’s. Als sector fysiek afwezig blijven op een evenement dat jaarlijks gemiddeld 160.000 bezoekers trekt, is wat mij betreft een absolute don’t. Shame on you, VCOB!
Onderzoek van marketeers leert dat na de hausse van de virtuele sociale netwerken, mensen nu toch weer op zoek gaan naar fysieke plekken om elkaar te ontmoeten. Je leert elkaar kennen “op het internet” en aan die online-relatie brei je een offline-vervolg, “in real life” zoals dat heet. Of omgekeerd: je ziet iemand op een feestje of vergadering en ’s anderendaags voeg je haar of hem toe aan je Facebook, LinkedIn of Twitter. In de commerciële wereld is men er van overtuigd dat online en offline elkaar versterken. En net op zo’n moment besluit het VCOB om “in 2008 niet fysiek […] aanwezig te zijn” op de Boekenbeurs. Hallo? Zijn jullie niet goed bij je hoofd?
Begin 2009 gaan VCOB op in het nieuwe steunpunt Locus. Mmm… locus… was dat niet het Latijnse woord voor… “plaats”? Een eigen huis, een plek onder de zon? Maar geen stand op de Boekenbeurs. No siree! Is dat ons nieuwe steuntpunt? Huilen met de pet op, ja!
Lieve meisjes en jongens van het VCOB / Locus-in-de-dop, jullie kennen mij ondertussen wel. Ik provoceer graag, maar ik ben de kwaadste niet. Dus neem mijn ongezouten woorden van hierboven met een korreltje zout. Maar doe er wel wat aan! Maak budgetten vrij, schakel desnoods (job)studenten of uitzendkrachten in. Want volgend jaar wil ik Bibliotheek.be weer op de Boekenbeurs zien staan. Met jullie mooiste glimlach en met leuke gadgets. Of waarom niet met een gametoernooi of een demonstratie van de nieuwste mobieltjes à la iPhone?
Wij zijn als bibliotheken op zoek naar een nieuwe rol in de maatschappij van morgen. Maar de toekomst is vandaag al begonnen. Dus hebben we een steunpunt nodig dat experimenteert, ons aanmoedigt en het goede voorbeeld geeft. Dat op grote publieke evenementen optreedt als ambassadeur voor onze sector en daar ook fysiek aanwezig is. Als dat niet meer kan, dan kunnen de bibliotheken de boeken maar beter meteen dichtdoen. En dat zeg ik deze keer zonder overdrijving.
Deze tekst werd offline voorbereid en online geplaatst op de Boekenbeurs. Met dank aan Boek.be dat me gebruik liet maken van de WiFi in de perszaal. Dat ik daarvoor liever op de stand van Bibliotheek.be terecht had gekund, hoeft wellicht geen betoog. Ja, ik wrijf het er nog maar eens in.
Nu was de stand de vorige jaren nooit een echt trekpleister. En ik heb er alle begrip voor dat een stand op de Boekenbeurs niet echt een prioriteit kon zijn tijdens de laatste fase van een reorganisatieproces. Toch ben ik het met je eens dat er eens goed nagedacht moet worden over een zinvolle aanwezigheid van de bibliotheeksector op het literaire evenement van het jaar.
Maar ik moet toegeven dat ik me dit jaar zonder stand voor het eerst een beetje verweesd gevoeld heb. Het was toch altijd de plek om mekaar op de openingsavond te ontmoeten en lekker bij te praten. En ook tijdens de erop volgende dagen ging ik er altijd wel even langs. Nu was ik aangewezen op toevallige ontmoetingen in de wandelgangen.
Wat zou dat mooi geweest zijn: afscheid in grandeur van het oude en vertrouwde VCOB op de Boekenbeurs eind oktober en “herrijzenis” als Locus begin december in Brussel. Maar een stand enkel om collega’s te ontmoeten? Da’s duur!
Een stand van de Vlaamse openbare bibliotheken op het grootste boekengebeuren in het Nederlands taalgebied had heel wat meer kunnen zijn dan enkel plek waar ‘collega’s kunnen bijpraten’. Het kon een staalkaart zijn van wat was, een uitstalraam van wat is en een ad valvas voor wat komen gaat in de (Vlaamse) bibliotheekwereld. Een pitstop, een aanspreekpunt, een pleisterplaats, een vlaggenschip… Vul maar aan. Dat zoiets tijd, moeite en geld kost, spreekt, maar dat kan je van eender welke VCOB-activiteit zeggen. Het VCOB stelde 5 jaar geleden zelf een inspiratiegids samen, barstensvol tips over hoe je, met weinig middelen, zo’n plek kan creëren. Bij het VCOB werken heel veel zeer bekwame, creatieve en gedreven mensen, die hier zeker wat moois van hadden gemaakt. Vaneigens dat prioritiseren tot de taken van de VCOB-directie behoort, maar hier is wat dat betreft dan toch een fikse inschattingsfout gemaakt, met de spreekwoordelijke ‘gemiste kans’ als gevolg. En het excuus dat ‘de reorganisatie voor de deur stond’? Noch het tijdstip van de Boekenbeurs, noch dat van die reorganisatie zijn recente gegevens. En is besturen niet ook vooruitzien? Eén mantel der liefde, één!
Ik ben niet zo’n boekenbeursbezoeker, wegens iets te veel mensen op een veel te kleine plek. Geen weldenkend mens kan echter ontkennen dat de jaarlijkse Boekenbeurs de plek is waar heel veel boekenliefhebbers traditiegetrouw samenkomen, ondanks alle commercie die je er bij moet nemen. Een forum bij uitstek dus als het over boeken gaat. En ik kan de gebelgde collega dan ook alleen maar bijtreden. We worden omvergeblazen met imagocampagnes, de bib die leeft van A tot Z, maar daar waar veel mensen bij mekaar komen, vergeet het VCOB oftewel Locus ineens wat ze ons zo graag wil bijbrengen. Zoals Lex Ibris (leuke naam) zo mooi zegt, om van een gemiste kans te spreken. Als exit VCOB wiens reorganisatie voor de deur stond zeer droevig, als intro Locus, niet bijzonder hoopgevend…
Als marketingtool is de Boekenbeurs een must voor de bibliotheken om aanwezig te zijn. We hebben het altijd over de niet-bibliotheekbezoekers waarvan we graag zouden weten waarom ze niet (meer) naar de bib komen. Zo’n boekenbeurs met 160.000 bezoekers is dan ook een gedroomde plek om aan marktonderzoek te doen: kleine vragenlijsten laten invullen in ruil voor een gadget of tombolaprijs of mooie poster of desnoods een (suikervrij) snoepje. Een bonnetje voor gratis ontlenen van een spel of dvd in de lokale bib bijvoorbeeld zou interessant zijn om te zien hoever en hoeveel van die bonnen opduiken in welke bibliotheken bij nog-niet-leden… VCOB verkoop jezelf aan het bibliotheekpubliek niet aan de bibliotheken. Het kan zoveel meer zijn dan enkel ‘aanwezigheid’. Trouwens ‘afwezigheid’ kan ook veelbetekenend zijn natuurlijk.